(english below)
Op deze maandagochtend verschuil ik me voor de startende weekdrukte in de Courante uit de zesde Franse suite van Bach, dit om de harpklank even weg te halen uit het 20ste eeuwse idioom van Britten bv. en heel kritisch te luisteren naar de klankproductie van ons instrument.
Ik voeg mijn experiment even toe en benadruk dat dit een huis- tuin- en keukenopname is, die alleen als doel heeft mijn gedachtegang hieronder wat te verduidelijken.
Als we een snaar aanslaan, hebben we een onmiddellijke klank. Afhankelijk van hoe sterk we spelen zal de klank een veelvoud aan boventonen produceren en in decrescendo blijven klinken tot hij volledig uitdooft. Onvoorstelbaar: 1 actie met een scala aan klankkleur.
Er is geen omweg in de klankproductie zoals bij het klavier, waarbij de pianist nooit rechtstreeks contact heeft met de snaren.
Het systeem van de piano, waarbij we de pedalen hebben om de klank te verlengen, te verduidelijken of te dempen, hebben wij niet. Een boog zoals bij een strijker of de ademhaling van een blazer die de lengte van de klank zal bepalen, evenmin. Alles gebeurt artisanaal: we produceren klank en dempen met onze handen en zoeken andere plekken op de snaar om de klank eventueel meer kern te geven.
Als je naar mijn bijgevoegd Bach experiment luistert, is het heel duidelijk: ik kan niet bij de prima volta alles détaché spelen in de linkerhand en bij de seconda volta een liaison maken in de basfiguur.
Een pianist kan dat vlekkeloos, wanneer hij maar gebruik maakt van zijn pedaalsysteem.
Ik kan een beetje spelen met de hoogte waarop ik de snaar aansla, waarbij een lagere positie voor meer definitie zorgt. Ik kan een auditieve illusie wekken door de balans tussen rechterhand en linkerhand aan te passen, maar verder niet veel meer.
Het grootste euvel blijft: hoe fel ik ook mijn best doe om alles te dempen dat niet meer in de harmonie past, de boventonen blijven toch ergens zweven in mijn klankveld, ook het dempen is dus voor een stuk een illusie want de resonantie blijft.
Lees me niet verkeerd, ik hou van mijn instrument en ben hier zeker niet al haar defaults aan het opnoemen. Ik probeer opnieuw parallellen en verschillen te zoeken om tot een scherpstelling te komen van wat een definitie van een harpklank zou kunnen zijn voor een componist of een luisteraar.
Wat dan met het dempen? De muziek van Bach -die we zo graag op harp spelen- vraagt absolute harmonische precisie, een wolk aan boventonen die 2 of meerdere akkoorden door elkaar mengt, brengt het evenwicht in deze muziek totaal uit balans.
Ook al is onze innerlijke voorstelling conform de Bach stijl, de klank productie van de harp maakt er hoe dan ook een romantische uitvoering van.
Daarstraks haalde ik het al even aan, pianisten hebben geen rechtstreeks contact met de snaren en ook zij gingen op zoek naar alternatieven. George Crumb die midden 20ste eeuw gaat experimenteren met het rechtstreeks bespelen van de snaren en de ‘prepared piano’ is waarschijnlijk het mooiste voorbeeld.
De piano, die we kunnen beschouwen als het meest succesvolle instrument aller tijden, zoekt ook wegen om uit zijn stereotiepe klankbeeld te ontsnappen en zo nog meer repertoire voor hem te laten schrijven!!
Componisten die aan pianisten met hun frêle vingers vragen om de snaren rechtstreeks aan te slaan, neem dan toch een harp! Sorry ik dwaalde even af…
Is men daar eigenlijk niet op zoek naar een klank met meer boventonen? Een klank direct gemaakt door de hand? Geeft een rechtstreeks contact met je instrument de meeste mogelijkheden op variatie? Of juist de grootste beperkingen?
This Monday morning I took a shelter from the starting week rush in Bach’s Courante out of his last French Suite. This to dissociate the harp sound from the 20th century idiom of Britten f.e. so I can listen very critically to the production of the harp sound.
I share with you my little experiment, but I strongly like to emphasize that this is a DIY recording just to let you follow my thoughts written below.
When we pluck a string, there is immediate sound. Depending on how strong we play, the sound will render a multiple of overtones, which keep ringing in a decrescendo until it fades out completely. Actually this is quite amazing: 1 action that evokes a range of different colors in sound.
There is no detour in the output of the sound like with the piano: the pianist never has direct contact with the strings.
The way the piano is build is totally different from the harp: harpists don’t have any pedals to extend, emphasize or damp the sound. Neither do we have a bow like a string player or the breath a wind player uses to determine the length of the sound.
Everything with the harp is home-made: we produce and damp with our hands and sometimes search for a different place on the string to give the sound more definition.
When you listen to my enclosed Bach experiment, it is very clear: I can’t play everything staccato in the left hand for the prima volta and thereupon more legato in the seconda volta.
For a pianist this is very well possible, when he engages his pedal system.
I can play a little with the height on which I pluck my strings, in addition to which the sound will have more definition. I can also create an auditive deception by making a different balance in sound between my left and my right hand, but not much else.
The biggest issue remains: even when I try my hardest to damp everything in between that doesn’t fit the harmony anymore, a lot of overtones keep ringing in my overall sound, so in a way damping is a little deceptive to, because the resonance of the instrument stays.
Don’t read me wrong, I love my instrument and I am not searching for all its disadvantages. I again try to find the parallels and differences to finetune what could be the definition of a harp sound for a composer or listener.
But what about damping? Bach’s music -that we so love to play on the harp- demands absolute harmonic precision, a range of overtones that mix 2 or more chords, brings this music totally out of balance. So even when our inner visualization is in accordance to Bach’s style, the execution on the harp transforms it automatically into a romantic performance, because of its sound characteristics.
I already mentioned it before, pianists don’t have direct contact with their strings and also they went looking for alternatives. George Crumb, f.e., started experimenting half way the 20th century with playing immediately on the strings and his prepared piano.
The piano, of which we can say is the most popular instrument ever, also searched for ways to elope its stereotypical sound and in this way obtaining even more repertoire!!
Composers asking pianists with their tender fingers to pluck their strings, really? Just ask a harpist, please…
In this search of the pianist, isn’t one looking for a sound with more overtones? A sound directly made by the hand?Does a direct human touch with ones instrument lead to the most possibilities in sound variety? Or does it bring the biggest restrictions?
