harp method – Eline Groslot

Berio · Debussy · Harp · harp method · Music · Salzedo · Stories

Sequences, the beautiful merge

(english below)

Uit mijn lijst met werken voor mijn gps, moest ik kiezen in welke volgorde ik zou werken en opnemen; chronologisch?, volgens goesting?, voorkeur?

Hoe intensiever ik graaf in het repertoire hoe duidelijker het wordt dat dit repertoire onlosmakelijk met elkaar verbonden is.

Berio inspireerde zich op de triosonate van Debussy. Debussy die deze sonate (en ook zijn Danses) aanvankelijk voor chromatische harp schreef, voelde zich beperkt binnen de limieten van dit complexe en delicate instrument. Pas later, toen hij zijn sonate op pedaalharp hoorde, stelde hij de rijkdom van de harp vast.

Het is door Salzedo’s Modern Study of the harp, dat zowel componisten als harpisten uitgenodigd werden om de virtuositeit van de harp te ontdekken, zo ook Berio.

Iedere keer dat Berio een musicus ontmoette die zowel de totaliteit van het repertoire voor en de techniek van zijn instrument beheerste, schonk Berio hem/haar een werk, dat vaak uitmondde in een langere samenwerking. Het meest bekende voorbeeld hiervan is zijn samenwerking met zangeres en geliefde Cathy Berberian.

Toen hij Francis Pierre ontmoette -die zich Salzedo’s virtuositeit en visie op de harp eigen had gemaakt en een visionaire kijk had op musiceren-, twijfelde Berio niet en schreef zijn 2de Sequenza voor hem.

Berio was gul voor ons repertoire: afgeleid van deze Sequenza voor harp schonk hij ons Chemins I voor harp en orkest. Berio schreef zo 8 Chemins, vaak gebaseerd op zijn Sequenze.

In het geval van deze voor harp werd het zaadje wel al eerder gepland: na het verschijnen van Circles(1960 stem, harp en 2 percussionisten), werd Berio gevraagd het repertoire voor Francis Pierre uit te breiden met een concerto voor het festival van Donaueschingen, dit echter wel nog onder een andere titel.

Het werd een concerto met een ongelofelijk mooie en transparante orkestratie: 2 harpen, piano, celesta en klavecimbel in het midden van het orkest voeren een prachtige dialoog met de solopartij. Uiteindelijk krijgt het toch de naam’ Chemins I based on Sequenza II’ en verscheen het in 1965. Uit de titel kunnen we afleiden dat Berio deze Chemins als een nieuwe aftakking, een nieuw avontuur beschouwt, waar tegelijk heel wat lineariteit in terug te vinden valt.

Sequenza II for harp, Luciano Berio (Eline Groslot, harp)

Within my gps list, I had to decide in which order I would record the chosen repertoire.

Working so intensively with this repertoire it becomes more and more clear that everything is even more connected to each other then we often assume.

Berio found his inspiration in the Sonate en trio by Debussy, the latter feeling restricted by the limitations of the chromatic harp, for which this piece(and also his Danses) were originally written. Only later on, when he heard his pieces on pedal harp, he was convinced about the richness of this plucked instrument.

It was Salzedo’s Modern Study of the harp that invited many composers -including Berio- and harpists to discover the virtuosic possibilities of the harp.

Whenever Berio encountered a musician mastering the repertoire as well as the skills, Berio provided a work for him/her, which often resulted in a long term collaboration; the most known example being his musical and romantic relationship with Cathy Berberian.

This was also what happened when he met Francis Pierre: Berio doubted not for a moment to write his 2nd Sequenza for this passionate and exceptional harpist, who had a visionary view on music making.

Derived from this Sequenza there is another incredible piece from Berio in our repertoire, ie Chemins I for harp and orchestra. Berio wrote 8 Chemins, often based on Sequenze.

In the event of the harp concerto it was already intended a little while before the Sequenza. After the creation of Circles(1960, voice, harp and 2 percussionists), Berio was asked to expand the repertoire of Francis Pierre with a harp concerto for the festival of Donaueschingen, but here another titel was still in mind.

It became a masterpiece with a very transparant orchestration: 2 harps, piano, celesta and harpsichord centered in the orchestra dialogue with the soloist. After all it is titled ‘Chemins I based on Sequenza II’ and appears in 1965. From this title we can assume that Berio saw this as a branch-off which at the same time shows a lot of linearity with it’s mother Sequenza.

maart 11, 2022

composers · Concert · Harp · harp method · Music · Orchestra · Salzedo

Carlos Salzedo

In my previous blog I talked about Salzedo’s work, i.e. his collaboration with Ravel. I only wrote a brief paragraph whilst I feel that he deserves to be highlighted some more.

His arrangements aside, he also wrote numerous original compositions for harp. As a harpist and devoted teacher he provided his pupils(and also himself for his recitals) with the repertoire they needed by writing pieces with specific technical difficulties to train their skills.

His ‘Modern study of the harp’ is invaluable! The five studies he included offer a wealth of technical material. They are written in quite a modernistic way and offer much more than playing difficult notes as an exercise.

The reason he called them Poetical studies, speaks for itself: he makes understand that the harp has a musical fragility in sound as well as in use of pedals. He illustrates that a technical organization of gestures, logical fingering and balance in position is of utter most importance. This reference work is not only of interest to harpists, but was the foundation for many 20th century harp compositions. Finally there was a guide for composers about harp technique, sound, pedal mechanism, damping and special effects.

His extraordinary harp playing combined with great musicianship made his view on this instrument very innovative and that was exactly what composers were looking for.

In all of Salzedo’s work, we find very detailed markings like in Debussy’s music f.e. Markings that he thought of in depth and are crucial for his convinced mind about organization. He believed that the intention of the composer can only be brought to expression by meticulously following his instructions and not adding one’s own free interpretation. It may sound as a very conservative and strict interpretation but it was certainly supported by his friendships with the greatest composers of his generation.

I believe that his more theoretical approach of the harp, contributed to bringing the harp into the world of ‘serious’ music. It needed to break free from being the instrument of rich aristocratic daughters, but also from being the odd one out in the orchestra.

His influence on fellow composers and colleagues shouldn’t be underestimated. His opinionated view on harp playing was soon noticed by other virtuosi in the world of music making.

None other than Toscanini invited him to the harp chair of the Metropolitan opera in New York. Strawinsky called him one of the greatest side-readers on piano he had ever met! (yes he also had the privilege to be talented on this instrument)

He developed and passed on a technique which brought the harp into the 20th century and succeeded in expanding the notation of harp sounds and colour. Not only a harpist, but very much a musician he founded (during his time in NY) the International Composers guild, together with Varese. This was extremely successful and promoted (newly written) work of composers like Bartok, Stravinsky, Ravel, Hindemith, Ives,…

He devoted his life to performing and teaching and was co-founder of the Curtis institute of Philadelphia, where the harp department still benefits of his founder’s legacy.

For those who like to hear his masters voice click here

For his arrangement of Cinq melodies populaires grecques which I recorded with my dear friend Kelly Poukens click here

januari 2, 2022

Artist · Berlioz · composers · Concert · Harp · harp method · Music · Orchestra · Stories

Eight fingers and seven pedals

(english below)

Na Berlioz wordt er behoorlijk wat geschreven voor harp in symfonische bezetting.

Beroemde voorbeelden zijn het Zwanemeer(1877) en de Notenkraker(1892) van Tchaikovsky, waar de harp niet weg te denken valt. Toch zijn de cadensen voorzichtig: weinig harmonische wijzigingen, veel arpeggio’s, akkoorden in omkeringen(alles netjes per 4 vingers), merken we daar toch een zekere angst om te moeilijk, te gecompliceerd te schrijven voor het instrument? Voor de uitvoerder? Smetana met zijn Vysherad(1874) idem. Hij voegt zelfs een 2de harp toe om de akkoorden die de cadens voorafgaan, op te vangen, totaal overbodig, vandaag de dag kan 1 enkele harpist dit spelen.

Strauss maar ook Wagner durfden harmonisch heel wat complexer schrijven, denken we aan Tristan und Isolde en Die Walküre(beiden uit de vijftiger jaren die eeuw ), waarin Wagner -meer dan een kwart eeuw vroeger dan Tchaikovsky- 6 harpen op het podium plaatste en hen voorzag van een pittig partijtje!

Waar Strauss in 1888 in zijn Don Juan zich toch voornamelijk nog op arpeggio’s richtte(en in de rechterhand voor vijf vingers schreef)zien we 10 jaar later in Ein Heldenleben(1898) -met 2 harpen in de score- geen compromissen meer in de harmonische wijzigingen, die ons verplichten het pedaalwerk grondig te organiseren en een aanpassing in de vingerzetting: alle arpeggio’s zijn met vier vingers.

Veel heeft te maken met de late ontwikkeling van het instrument waardoor er nog totaal geen traditie op het gebied van harp onderricht bestond en er relatief weinig professionele harpisten opgeleid werden, laat staan virtuozen die componisten aanspoorden om voor hen te schrijven. We kunnen pas in de 2de helft van de 18de eeuw spreken van een ontwikkelde en gedocumenteerde harp techniek, omdat het instrument dan pas haar huidige vorm begon aan te nemen, hoewel het nog veel minder snaren had en ook nog geen dubbel pedaal mechanisme.

In de methode van Cousineau wordt beschreven hoe de hand met de duim en drie vingers op de harp te plaatsen, dit omdat de pink te kort is om de snaren te raken. Indien men hem in uitzonderlijke gevallen toch gebruikt, moet men de hand volledig draaien en verdwijnt de stabiliteit van het harpspel.

‘Je n’ai pas parle du petit doigt,il est cependant bon d’observer que, quoique Ton n’en fasse presque pas usage, il est ne’cessaire qu’il ne ploye jamais parce qu’alors il pourroit embarrasser les autres et qu’il faut eviter tout ce qui peut empecher la nettete du jeu . ‘ Cousineau

Hoewel er later nog pogingen werden ondernomen om deze techniek toch om te zetten naar 5 vingers, werd dit nooit succesvol, omdat men op deze manier de hand van de harpist heel veel kracht ontneemt.

De componist kan maar acht vingers per akkoord ipv 10 noteren, maar ook de virtuositeit werd enigszins bemoeilijkt door de hand 2 vingers te ontnemen. Het werd componisten dus niet makkelijk gemaakt om voor de harp te schrijven, velen waren ook niet op de hoogte van de viervingerige hand, bijgevolg schreven harpvirtuozen zelf repertoire voor hun concerten. Denken we aan Parish-Alvars, Godefroid, Posse, Zabel, Hasselmans, niet harpisten onder de lezers zullen zich afvragen: wie?? Allen waren ze zelf harpist en schreven met inzicht voor het instrument en visie op de techniek. Dit repertoire is voor de opleiding en het begrip van de harpist uitermate interessant(en het is ook het enige dat we hebben:), maar niet te vergelijken met een Sonate van Brahms. Het vond dus ook maar moeilijk de weg naar de grote podia, waardoor de harp nog steeds een rariteit bleef.

Following Berlioz’ example, a lot of harp parts were written in the symphonic work of the 19th century. The most famous examples are probably Tchaikovsky’s Swan Lake(1877) and The Nutcracker(1892). Although we can’t imagine these pieces without the harp, the cadenza’s are quite conservative, using arpeggio’s, chords with inversions(carefully written for 4 fingers) and not too many harmonic changes. Was there a certain fear of writing too difficult for this instrument’s possibilities or those of the performer? Also Smetana with his Vysherad(1874) follows the same carefulness. He even provides a second harp part to execute the chords previous to the cadenza, which is completely redundant, because nowadays we play this entirely with only 1 harpist.

Strauss but also Wagner dared to write a lot more complex, fe. Tristan und Isolde and Die Walküre (both written during the 1850’s), in which Wagner places -more than a quarter of a century earlier than Tchaikovsky- 6 harps on stage and gave them a plucky part!

In his Don Juan(1888), Strauss still mainly writes arpeggio’s(in the right hand sometimes for 5 fingers) but later on in Ein Heldenleben (1898) -with 2 harps in the score- the arpeggio’s are all for 4 fingers and he doesn’t make any compromises anymore in his harmonic using of the harp, which obliges us to well organise our pedal schemes.

A lot of this finds its origin in the late development of the harp, through which we had practically no tradition in the field of harp education and relatively few professional harpists were trained, in the least great virtuosi who inspired composers to write for them.

It was only in the second half of the 18th century that we can find a developed and documented harp method, because around that time the harp started to take its definite shape, although it still had lesser strings and only a single action pedal mechanism.

In Cousineau’s method for harp is described to place the hand on the strings with only the thumb and 3 fingers, because the little finger is too short to reach the strings in this position. In rare cases were he might have been used, the hand needed to be turned completely and consequently lost its stability.

Although other attempts were taken to create a five fingered technique, it was never very successful, because it takes out a lot of strength of the harpist’s hand.

The composer can only apply eight fingers in stead of ten per chord, but also the virtuosity was set to bounds by eliminating 2 fingers. It wasn’t made easy for composers to write for harp, a lot of them weren’t even acquainted with the four fingered hand, as such harp virtuosi started to write repertoire for their own concerts. Parish-Alvars, Godefroid, Posse, Hasselmans, if you are not a harpist, your eyebrows probably raise! They were all harpists and wrote several pieces with off course a lot of insight in the instruments possibilities and a clear vision on harp technique. This repertoire is very interesting for harpists(it is also the only thing we have 🙂 but can’t be compared with a Brahms sonata. No wonder that this repertoire experienced a difficult time reaching the large venues and as a result the harp continued to stay a curiosity.

juni 1, 2021