Britten een mooi startpunt

(english below)

Ik herinner mij nog zeer goed toen ik Brittens suite voor het eerst hoorde. Ik speelde nog maar enkele jaren harp en mijn mond viel wagenwijd open. Dit soort technieken had ik nog nooit gehoord op harp. Het klonk me extreem hedendaags en toch ook heel vertrouwd. Uiteraard stond ik er toen op die leeftijd niet bij stil, waarom dit stuk me zo aantrok, wel heeft het me nooit meer losgelaten.

Toen ik er dan op het conservatorium zelf mocht aan beginnen was ik de koning(in) te rijk! Zoveel informatie in 1 partituur, voor harp nog wel. Zoveel docenten die elk hun eigen zegje en visie op het stuk hadden, het maakte één iets duidelijk: het is een belangrijke compositie, binnen ons repertoire een mijlpaal, zo werd het mijn startpunt in dit verhaal en mijn eerste opname voor mijn gps.(beluister hier)

Britten schrijft naast deze prachtige suite behoorlijk wat kamermuziek (liederen voor harp en tenor) en ook in zijn orkestwerk wordt ze mooi bedeeld. 

Zelfs in zijn kameropera ‘The rape of Lucretia’ kiest hij -ondanks of misschien dankzij de kleine bezetting van 12 instrumenten- voor de harp als deel van het instrumentarium. Ze geeft vaak een versterking van de tekst weer en voegt dus veel meer toe dan alleen wat kleur in de orkestratie, een mooi voorbeeld is scène 2 uit de 1ste act: Their spinning wheel unwinds.

Bovendien kan je zeggen dat hij de speeltechniek voor harp behoorlijk opwaardeerde; geen compromissen, hij experimenteerde fel met de limieten van het instrument. 

Wat voor mij het allerbelangrijkste is(in het licht van mijn zoektocht); hij was een internationaal gerenommeerde componist en zelf geen harpist uit de boeiende 20ste eeuw. Zijn composities zorgden ervoor dat de harp een opkomende en nieuwe rol kreeg in de toen hedendaagse muziek.

Dit gebeurde natuurlijk niet alleen door de Suite. Zijn Ceremony of Carols(een werk voor knapenkoor en harp) is waarschijnlijk het best bekend bij het grote publiek. Britten noteert dat de harp partij ook op piano kan gespeeld worden. Interessant! Meestal staat er bij een pianopartij dat ze mogelijks ook door een harp gebracht kan worden. Een ommekeer die voor ons repertoire niet onbelangrijk is! Er is zelfs één deel(Interlude,) dat niet op piano kan gespeeld worden omwille van de specificiteit van de gebruikte techieken en voor een ander deel geeft hij een alternatieve optie voor de pianist.(link luistervoorbeeld)

In zijn ‘Eight Folk song arrangements’, maar ook in ‘Canticle V’ en ‘A birthday Hansel’, gebruikt hij de harp niet alleen als begeleid instrument van de stem, maar zoekt hij ook haar solistische capaciteiten. Net als bij andere instrumenten voelde hij zich geïnspireerd door getalenteerde vrienden (Rostropovich op cello, Bream op gitaar en Ellis op harp) en daagde ze uit in hun technische en muzikale kunnen. Zo breidt hij het technisch palet van de instrumenten aanzienlijk uit. Voor harp betekende dit bv. lange moeilijke passages met een techniek die alleen op harp uit te voeren is, een ver doorgedreven onafhankelijkheid van linker- en rechterhand, voorbeelden die we niet eerder zien in de harp literatuur, om maar te zeggen wat een enorme bijdrage Britten geleverd heeft voor ons repertoire.

Is dit wat er nodig was om de aandacht van een componist te trekken. Moest hij geïnspireerd worden door een musicus, een vakman op zijn instrument? Zou er nooit een werk zoals de Suite ontstaan zijn voor harp indien hij Ellis niet gekend had? Wellicht niet.

Like yesterday I remember the first time that I heard Britten’s Suite for harp. I only played the harp a couple of years and listening to this music was really breathtaking! I never heard this kind of techniques on harp, it sounded extremely contemporary in my ears, but also very familiar. At that age I never stopped at the thought, why I was so attracted to this piece, but it never let me go.

When I was studying at the conservatory and I finally could set my teeth in this piece, I was happy as a baby. So much detailed information in one score! for harp!! Every teacher had is own say and ideas on this piece, sometimes very divergent views. For me this pointed out that the Suite is a very important piece for our repertoire, that is how it became my starting point in this story and my first recording for my gps.(listen here)

Besides from this Suite, Britten writes a fair bit of chamber music(mostly songs for voice and harp) and also in his orchestral work the harp always gets an important role.

Even in his chamber opera ‘The rape of Lucretia’ written for only 12 instruments, he chooses to implement a harp part. The part is crucial in the way that it often reinforces the text and not only adds some colour.

In addition one can say that he seriously revalued the playing technique for harp; he really experimented with the extremes of the instrument, didn’t compromise on any difficulty and this for one of the most interesting composers of the 20th century, who wasn’t a harpist himself.

His compositions made sure that the harp started a new career in contemporary music. Of course it wasn’t only the Suite that accomplished this. His most common known work is probably ‘Ceremony of Carols’ for boys choir and harp. In his score Britten notes that the part can also be played on the piano. Interesting! Normally composers note the possibility to play a pianopart on harp. For our repertoire this simple change of words is extremely important. There is also 1 movement(Interlude) that is not possible to play on the piano, because of the specific use of techniques and in another movement he gives an additional option for the piano because of the same reason. So we can confirm that the pice is thought for harp, not for the piano.

In his ‘Eight Folk song arrangements’, but also in ‘Canticle V’ and ‘A Birthday Hansel’ he doesn’t only use the harp as accompaniment, but also searches for her soloist capacities. Same as with other instruments he was inspired by his talented friends. (Rostropovitch on the cello, Bream on guitar and Ellis on harp) In this way he pushes the interpreter to elaborate the playing techniques of his instrument. For harp this meant very extended difficult passages with techniques only playable on harp, a very persevere independence of right and left hand, all examples we hadn’t seen before in harp repertoire, only to say how important Britten was.

Was that the way to draw a composers attention? Did he have to be inspired by a musician, a craftsman on his instrument, a friend? Wouldn’t there have been a Suite for harp if Britten wasn’t acquainted with Ellis. I fear not.